رویکرد تنش‌زای تاکایچی؛ وقتی سیاست‌مدار به جای ایجاد صلح، به بحران دامن می‌زند
چند روز پس از پایان نشست رهبران اقتصادی اپک ۲۰۲۵، سانای تاکایچی، نخست‌وزیر ژاپن، با اظهارات خود در جلسه استماع پارلمان در ۷ نوامبر (۱۶ آبان) موجی از واکنش‌ها را برانگیخت. او اعلام کرد که وضعیت اضطراری تایوان که شامل استفاده از کشتی‌های نظامی و نیروی نظامی چین از سرزمین اصلی می‌شود، می‌تواند یک «وضعیت تهدیدکننده بقا» برای ژاپن به شمار آید. طبق قانون کنونی، چنین عنوانی می‌تواند به نیروهای دفاع از خود ژاپن اجازه دهد از حق دفاع جمعی استفاده کنند؛ اقدامی که هم‌معنای بسیج در زمان جنگ است.
با وجود انتقادها، تاکایچی در ۱۰ نوامبر (۱۹ آبان) بار دیگر بر مواضع خود تأکید کرد و گفت که سخنانش با سیاست دیرینه دولت همخوانی دارد و قصد عقب‌نشینی از آنها را ندارد.
چین نیز بلافاصله واکنش نشان داد. لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، اظهارات تاکایچی را «تحریک‌آمیز» توصیف کرد و آنها را اشاره‌ای به «احتمال مداخله مسلحانه در تنگه تایوان» دانست. با وجود این انتقاد رسمی، تاکایچی همچنان از تغییر موضع خود خودداری کرد.
همچنین انتقادهایی در داخل ژاپن و از منطقه تایوان چین مطرح شد. شیگرو ایشیبا، نخست‌وزیر سابق ژاپن، در رادیو TBS گفت که ادبیات تاکایچی «بسیار نزدیک به این ادعاست که وضعیت اضطراری تایوان، وضعیت اضطراری ژاپن است» و یادآور شد که دولت‌های قبلی از ارائه تعهدات قطعی درباره چنین سناریوهای فرضی خودداری می‌کردند.
قانونگذاران مخالف نیز خواستار پس گرفتن سخنان او شدند. هیروشی اوگوشی از حزب دموکراتیک مشروطه ژاپن هشدار داد که اعلام «وضعیت تهدیدکننده بقا» می‌تواند مستقیماً به بسیج دفاعی منجر شود و آن را «قضاوتی هم‌تراز با ورود به جنگ» خواند. ایچیرو اوزاوا نیز در رسانه‌های اجتماعی تأکید کرد که چنین اظهاراتی خطرات غیرضروری را متوجه مردم ژاپن می‌کند و بر نیاز به دیپلماسی آرام تأکید کرد.
کازوئو شی از حزب کمونیست ژاپن نیز بار دیگر درخواست‌ها برای پس گرفتن این سخنان را تکرار کرد و گفت که این اظهارات تنش‌ها را افزایش می‌دهد و به روابط سازنده میان چین و ژاپن لطمه می‌زند. یوکیو هاتویاما، نخست‌وزیر سابق، نیز واکنش نشان داد و به صراحت گفت که ژاپن نباید در امور داخلی چین دخالت داشته باشد.
در تایوان نیز واکنش‌هایی مشابه ابراز شد. ما یینگ‌جئو، رهبر سابق تایوان، تأکید کرد که مسئله تایوان چین نباید به مداخله قدرت‌های خارجی سپرده شود و باید توسط مردم دو سوی تنگه با رویکردی مسالمت‌آمیز حل شود. هونگ هسیو-چو، رئیس سابق حزب کومینتانگ، نیز حق ژاپن برای ایفای هر نقشی در این موضوع را زیر سؤال برد و یادآور شد که تایوان دیگر مستعمره ژاپن نیست و نباید به عنوان ابزاری در رقابت‌های ژئوپلیتیکی استفاده شود. او همچنین خاطرنشان کرد که ژاپن هنوز به طور کامل با گذشته جنگی خود روبه‌رو نشده و از این رو مشروعیت ایفای نقش داور در مسئله تایوان را ندارد. لای یوئه-چین، تحلیلگر سیاسی تایوان، نیز صریح‌تر گفت: «به شما ارتباطی ندارد.»
اظهارات تاکایچی تنها فراتر از حرف‌های معمول سیاسی است. این سخنان نشان‌دهنده روند نگران‌کننده تجدیدنظرطلبی تاریخی و نوعی فراموشی استراتژیک در میان چهره‌های راست‌گرای ژاپن است؛ روندی که بی‌اعتمادی را افزایش می‌دهد، احتمال محاسبه اشتباه را بیشتر می‌کند و خطر تشدید ناخواسته تنش را در یکی از حساس‌ترین نقاط بحرانی منطقه بالا میبرد.
سخنان یک نخست‌وزیر در حال خدمت، اهمیت و وزنی خاص دارد. هنگامی که این سخنان به مداخله نظامی اشاره می‌کند، می‌تواند برداشت‌های راهبردی را تغییر دهد، برنامه‌ریزی‌های واکنشی را فعال کند و به تسریع یک چرخه امنیتی خطرناک منجر شود.
واکنش تند طرفین تنها یک واقعیت ساده را برجسته می‌کند: رهبرانی که بی‌پروا به تنش دامن می‌زنند، حافظ صلح نیستند، بلکه آن را تهدید می‌کنند. در زمانی که ثبات منطقه نیازمند خویشتن‌داری، دیپلماسی و شفافیت است، رویکرد تاکایچی مسیری مخالف را طی می‌کند. زبان بی‌پروای سیاسی می‌تواند مواضع را سخت‌تر، گفتگو را محدود و منطقه را به رویارویی نزدیک‌تر کند. پیامدهای چنین بی‌ملاحظگی‌هایی سیاسی نخواهد بود؛ واقعی خواهد بود و بر زندگی همان مردمی اثر خواهد گذاشت که او مدعی دفاع از آنهاست.
