خودستایی بایدن از تلاش‌های ائتلاف‌سازی دولتش؛ خیلی خیلی دور از واقعیت!
مخاطب «جو بایدن» رئیس جمهور ایالات متحده طی آخرین سخنرانی سیاست خارجی خود در روز دوشنبه ۱۳ ژانویه (۲۴ دی) در واقع جانشینش بود که قرار است کمتر از یک هفته دیگر وارد کاخ سفید شود.
رئیس جمهور ایالات متحده هر چه بیشتر تلاش می‌کند به این ببالد که چگونه آمریکا به لطف سیاست ائتلاف سازی با هدف سبقت از چین قدرتمند شده، اعتماد کمتری به جانشین جمهوری‌خواه خود که این وظیفه را به عهده می‌گیرد، نشان می‌دهد.
پس از اولین دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، هر کسی که در موقعیت بایدن می‌بود می‌توانست به تقویت روابط با آمریکا افتخار کند آن هم فقط از طریق تعامل با آنها. اما بایدن کاری بیش از این انجام داد. او با تغییر شکل و گمراه کردن شبکه ائتلاف ایالات متحده به وسیله احیای تقابل بلوکی، انفجاری غیرضروری و ناخواسته از گذشته را ایجاد کرد.
دولت جو بایدن با تلاش برای احیای ذهنیت جنگ سرد حاصل جمع صفر از طریق صحبت از «ارزش‌های مشترک»، سعی کرده موضع خصمانه خود را در قبال چین و بعضی کشورها توجیه کند. در عین حال، هیچ یک از متحدان آمریکا واقعا دیدگاهی مبنی بر اینکه چین یک تهدید است، یا نگرانی از اینکه برخی از «نیروهای شیطانی» خلأ را در صورت از دست دادن رهبری جهانی خود پر کنند، ندارند.
به زبان دیگر، سیاست همه یا هیچِ بایدن که در واقع سعی در تقسیم جهان، تغییر زنجیره‌های صنعت و تامین جهان، و خنثی کردن تلاش‌های مشترک برای پاسخ به چالش‌های جهانی داشته، متحدان آمریکا را در موقعیتی دشوار قرار داده چیزی که تلاش داشته برای چین در زمینه امنیت، تجارت یا فناوری پیشرفته ایجاد کند.
سیاست‌های ضد چین دولت بایدن در این حوزه‌ها به متحدان و شرکت‌های آمریکا آسیب زده به گونه‌ای که با انتقادات مستمر نهادهای متاثر از انتقاد از این اقدامات بومرنگی کوته بیانیه و غیرمنطقی ایالات متحده به اثبات رسیده است.
لازم به ذکر است که مصوبه‌های آمریکا مثل «قانون تراشه‌ها و علم»، متحدان این کشور و همچنین چین را همزمان مورد هدف قرار داد در حالی که مطلوب بایدن این بود که به تحکیم رهبری ایالات متحده بیانجامد.
آمریکا پس از اعمال فشار به متحدان خود برای تضعیف روابط اقتصادی و تجاری سودآور و مولد خود با چین به عنوان شریک تجاری اصلی آنها، به بهانه «ریسک زدایی»، به جز یک تمجید سطحی، هیچ راه حل اصلاحی ارائه نکرده است.
سفرهای پشت سر هم سران جهان به پکن پس از شکست دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ ثابت کرد که سیاست خارجی بایدن تا چه حد منافع متحدان آمریکا را نادیده گرفته است.
اینکه دولت بایدن طی چند روز گذشته پیش از واگذاری کاخ سفید به ترامپ چنین قلدری و اجبار اقتصادی کور را به طور چشمگیری شدت بخشیده، فقط فقدان نگران کننده سازوکار خوداصلاحی را برای سیاستگذاری آمریکا افشا می‌سازد.
دولت ایالات متحده دوشنبه ۱۳ ژانویه (۲۴ دی) مجموعه‌ای از محدودیت‌های سختگیرانه صادرات نیمه‌رساناهای هوش مصنوعی ضدچین را رونمایی کرد که ظاهراً متحدانش را در رده‌های مختلف طبقه‌بندی می‌کند تا مطابق آن رفتار کنند. از سوی دیگر در حال بررسی تحقیقاتی درباره تجهیزات لجستیکی، بندری و کشتی‌سازی ساخت چین است که پیش بینی می‌شود طی همین چند روز قبل از ترک کاخ سفید اعلام شود.
جو بایدن از روز نخست ریاست جمهوری‌اش مدعی شد که با مناسبات پیچیده و پراهمیت ایالات متحده با چین به شیوه‌ای «مسئولانه» برخورد خواهد کرد. اما طی چهار سال گذشته با لجبازی به یک مسیر شدیدا غیرمسئولانه پایبند بوده است.
هنگامی که بایدن چهار سال قبل به شکلی مبتکرانه سیاست رقابت-همکاری-تقابل خود را با چین پیشنهاد داد، پکن همچنان معتقد بود تا زمانی که همکاری وجود دارد، دو کشور قادرند از آن برای گسترش مستمر منافع مشترک و تعمیق اعتماد متقابل خود بهره ببرند و بنابراین از رقابت و تقابل خودداری ورزند. این شناخت پشت تاکید مکرر پکن مبنی بر ثابت ماندن سیاستش در قبال ایالات متحده بدون، وجود دارد.
اما سیاست پکن در حال حاضر بیشتر در جهت نشان دادن جدیت و حسن نیت خود در مدیریت مسئولانه مناسبات آمریکاست تا طرح تدابیر خاص برای دستیابی به این هدف، چرا که بایدن رقابت را برای از بین بردن همکاری و اجتناب از تقابل به کار گرفت.
این امید وجود دارد که دولت آتی ایالات متحده کاملا از درس‌های سیاست چینِ دولت بایدن عبرت گرفته باشد و با طرف چینی برای احیای همکاری و تبادلات اساسی چین-آمریکا در حوزه‌های مختلف، همکاری کند.
دو طرف با پایان بخشیدن به مدل گفتگو به خاطر گفتگو، قادرند توجه خود را از رقابت و تقابل به همکاری‌هایی مبذول دارند که نه فقط در راستای منافع مشترک آنهاست، بلکه به انجام بهتر مسئولیت‌های مشترک جهانی هر دو کمک می‌کند.
