ابتکار حکمرانی جهانی؛ مسیری تازه برای ساخت جامعه‌ای با آینده مشترک برای بشریت
I– جهان در یک چهارراه تاریخی قرار دارد
چشم‌انداز بین‌المللی به شکلی فزاینده در حال آشفته شدن است. افزون بر درگیری طولانی در اوکراین و شعله‌ور شدن تنش‌ها در غزه، جهان با مجموعه‌ای از بحران‌ها – از تشدید هشدارهای اقلیمی تا چالش‌های غذایی، انرژی و بدهی – روبرو است. این وضعیت شکننده با بازگشت یکجانبه‌گرایی، حمایت‌گرایی و هژمونی‌گرایی شدیدتر شده و در مجموع پایه‌های جهانی شدن را تهدید می‌کند و فشار سنگینی بر سیستم بین‌المللی وارد می‌سازد.
در اول سپتامبر امسال، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، ابتکار حکمرانی جهانی (GGI) را در نشست سازمان همکاری شانگهای پلاس مطرح کرد. پس از ابتکار توسعه جهانی، ابتکار امنیت جهانی و ابتکار تمدن جهانی،GGI یک کالای عمومی مهم دیگر است که چین به جامعه بین‌المللی عرضه می‌کند. این ابتکار بر برابری حاکمیت، حاکمیت قانون بین‌المللی، چندجانبه‌گرایی، رویکرد مردم‌محور و اقدامات مشخص تأکید دارد.
II – منطق زیربنایی ابتکار حکمرانی جهانی
ابتکار حکمرانی جهانی از ارزش‌هایی که ریشه در تمدن چین دارند بهره می‌گیرد و تجربه چین در مشارکت در حکومتداری جهانی را در بر می‌گیرد. این رویکرد پاسخی مشخص از سوی چین به نیاز روزافزون جهان برای نظمی بین‌المللی که عادلانه‌تر و منصفانه‌تر باشد ارائه می‌دهد.
(۱) رد قاطع حکمرانی هژمونیک
برای قرن‌ها، یک مدل هژمونیک حکمرانی به رهبری چند قدرت غربی، نقش غالب داشته است. این سیستم که گسترش استعمار، رویارویی جنگ سرد و روایت‌های «برتری تمدنی» و «دموکراسی در برابر اقتدارگرایی» را در بر می‌گیرد، غارت را در قالب حکمرانی پنهان کرده است. پیامدهای آن آشکار است: شکاف عمیق شمال و جنوب و ادامه درگیری‌های منطقه‌ای. اما ابتکار حکمرانی جهانی چالشی مستقیم برای این نظم قدیمی ایجاد می‌کند. این ابتکار با تأکید بر «برابری حاکمیت» و اصولی مانند اینکه «قوانین بین‌المللی باید مشترکاً توسط همه کشورها تدوین شوند و امور جهانی باید توسط همه کشورها اداره شوند»، راهکاری اصولی و اصلاح‌گرایانه در برابر حکمرانی هژمونیک ارائه می‌دهد.
(۲) حمایت قاطع از چندجانبه‌گرایی
امروز چندجانبه‌گرایی در معرض خطر فروکاسته شدن است، زیرا برخی کشورها از نهادهای بین‌المللی برای منافع خود استفاده ابزاری می‌کنند. در مقابل، ابتکار حکمرانی جهانی از چندجانبه‌گرایی واقعی، مبتنی بر نقش کانونی سازمان ملل، پایه‌های حقوق بین‌الملل و اصول انصاف و عدالت حمایت می‌کند. این دیدگاه، برابری را به عنوان اساس تعامل بین‌المللی می‌پذیرد.
(۳) تعهد تزلزل‌ناپذیر به جامعه‌ای با آینده مشترک برای بشریت
از زمانی که رئیس‌جمهور شی در سال ۲۰۱۳ مفهوم «جامعه‌ای با آینده مشترک برای بشریت» را مطرح کرد تا ارائه ابتکار توسعه جهانی در سال ۲۰۲۱، ابتکار امنیت جهانی در سال ۲۰۲۲ و ابتکار تمدن جهانی در سال ۲۰۲۳، چین به‌طور پیوسته مسیر تحقق این هدف را ترسیم کرده است. ابتکار جدید حکمرانی جهانی اکنون یکی از ستون‌های اصلی این چهار ابتکار به شمار می‌رود. با تمرکز بر اصلاح قوانین حکمرانی، که یکی از عوامل اصلی در روابط بین‌الملل است، ابتکار حکمرانی جهانی تلاش می‌کند این چشم‌انداز بلند را به سیاست‌هایی عملی تبدیل کند.
III – عملکرد چین نشان‌دهنده مسئولیت جهانی است
دو صد گفته چون نیم کردار نیست. چین با ارائه ابتکار حکمرانی جهانی، چشم‌انداز خود را همراه با اقدامات قابل سنجش و گسترده پیش میبرد.
چین همواره مدافع شکل‌گیری جهانی چندقطبی بوده است. این کشور با جدیت به مسئولیت‌های خود به عنوان عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل عمل نموده، از دستاوردهای جنگ جهانی ضد فاشیستی محافظت کرده و برای برقراری نظمی عادلانه‌تر و متعادل‌تر در سطح جهانی تلاش دارد. چین همچنین گسترش تاریخی بریکس را تسهیل کرده، همکاری گسترده‌تر بریکس برای توسعه با کیفیت را پیش برده، نقش سازمان همکاری شانگهای را تقویت کرده و در گروه ۲۰ و اَپک مشارکت فعال داشته است.
همبستگی چین با کشورهای جنوب جهانی نیز بسیار پایدار است. این کشور همکاری با کیفیت بالا در چارچوب ابتکار کمربند و جاده (BRI) را گسترش داده و نقشی مهم در ایجاد بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا، صندوق جاده ابریشم و بانک توسعه نوین داشته است.
چین به عنوان یک قدرت بزرگ و مسئول، در حکمرانی جهانی حوزه‌های نوظهور همچون هوش مصنوعی، فضای مجازی، تغییرات اقلیمی، حوزه دریای عمیق، مناطق قطبی و فضا مشارکت گسترده دارد. این کشور با جدیت برای تحقق اهداف اوج‌گیری و خنثی‌سازی کربن مطابق با توافق پاریس کار می‌کند. در حوزه دیجیتال نیز چین با تدوین ابتکار جهانی امنیت داده‌ها، به پیمان جهانی دیجیتال سازمان ملل کمک کرده است. همچنین با ارائه پیشنهاد ایجاد سازمان همکاری جهانی هوش مصنوعی و راه‌اندازی ابتکار جهانی حکمرانی هوش مصنوعی، نقش فعالی در شکل‌دهی به حکمرانی هوش مصنوعی ایفا می‌کند.
IV – مسیر پیش رو؛ نظم بهتر برای حکمرانی جهانی
۸۰ سال پیش، پس از پایان جنگ جهانی دوم، چین همراه با دیگر کشورها در تأسیس سازمان ملل مشارکت کرد و صفحه‌ای جدید در حکمرانی جهانی گشود. اکنون در سال ۲۰۲۵، با فرا رسیدن هشتادمین سالگرد تأسیس سازمان ملل، جهان در نقطه شروعی تازه قرار گرفته است. ابتکار حکمرانی جهانی که کاملاً با اهداف و اصول منشور سازمان ملل همسو است، برای پاسخگویی به نیازهای امروز جهان ارائه شده است. این ابتکار به ایجاد اجماع گسترده‌تر در جامعه جهانی کمک می‌کند، نظام حکمرانی جهانی را عادلانه‌تر و متعادل‌تر می‌سازد و مسیر روشنی برای ساخت جامعه‌ای انسانی صلح‌آمیز، امن، مرفه و رو به پیشرفت ارائه می‌دهد.
