دوریان، ماهی سالمون، تاپیوکا؛ خوراکی‌های نوظهور جاده ابریشم در یک شهر چین
در قلب سیچوان، استانی در جنوب غربی چین که زمانی مترادف با هات‌پات تند بود، عبارت تازه‌ای به نام «آزادی دوریان» در حال رواج است.
چندی پیش، این «شاه میوه‌ها»ی تند و تیز یک کالای لوکس محسوب می‌شد و اغلب بیش از ۲۰۰ یوان (۲۸ دلار آمریکا) برای هر کیلوگرم قیمت داشت. امروزه، به لطف یک کریدور زنجیره سرد در امتداد راه‌آهن چین-لائوس، قیمت این میوه به حدود ۴۴ یوان برای هر کیلوگرم در سوپرمارکت‌های چنگدو، مرکز استان، کاهش یافته است.
سفر دوریان از باغ‌های شرق تایلند آغاز می‌شود. در آنجا، دوریان‌های تازه برداشت شده مونتونگ در کانتینرهای یخچال‌دار بسته‌بندی می‌شوند، از طریق جاده به لائوس منتقل شده و در ایستگاه جنوبی وینتیان، در قطارهای زنجیره سرد مخصوص بارگیری می‌شوند.
در داخل واگن‌های قطار، دما در حدود ۱۳ درجه سانتیگراد ثابت نگه داشته می‌شود و مانیتورهای رطوبت تازگی میوه‌ها را تضمین می‌کنند. این واگن‌ها معمولی نیستند و مجهز به تهویه زیرین و عایق‌بندی هستند تا در برابر گرمای مسیر طولانی و ناهموار مقاومت کنند.
قبلاً ترخیص گمرکی روزها طول می‌کشید، اما اکنون این فرآیند به صورت موازی انجام می‌شود؛ اسناد از قبل ترخیص می‌شوند و بازرسی‌ها به سرعت در مرز انجام می‌شوند. در بندر بین‌المللی راه‌آهن چنگدو، جایی که کانتینرها در میان عطر غنی دوریان تخلیه می‌شوند، لیفتراک‌ها به جلو و عقب رفت و آمد می‌کنند و میوه را به یک مرکز توزیع اختصاصی منتقل می‌کنند.
پشت برچسب قیمت ارزان‌تر، یک آزمایش پیچیده در کارایی زنجیره تأمین نهفته است. چنگدو با اتخاذ مدلی که ترکیبی از تهیه مستقیم، حمل و نقل اختصاصی و خرده‌فروشی در بندر است، زمان سفر دوریان را از درخت تا سفره تنها به سه یا چهار روز کاهش داده است.
در همین حال، ماهی سالمون نیز سفر قابل توجه خود را آغاز می‌کند. این ماهی که در آب‌های یخی نزدیک دایره قطب شمال صید می‌شود، اکنون می‌تواند در کمتر از ۳۶ ساعت به یک بشقاب شام در چنگدو، شهری دور از دریا، برسد. این ماهی که از مراکز اروپایی مانند بروکسل به فرودگاه بین‌المللی چنگدو تیانفو منتقل می‌شود، در کمتر از سه ساعت از طریق یک کانال سبز اختصاصی برای کالاهای فاسدشدنی از گمرک ترخیص می‌شود.
ژانگ دونگ‌دونگ، مدیر پروژه در بندر غذای تازه زنجیره سرد غربی تحت نظارت چاینا ایسترن کلد چین، زیرمجموعه درجه دو چاینا ایسترن ایرلاینز، گفت: «هر ماه بیش از ۵۶۰ تن ماهی سالمون از طریق چنگدو وارد می‌شود که بیش از ۹۰ درصد آن در سراسر چین توزیع می‌شود.»
به گفته وی، چنگدو نه تنها یک بازار مصرف پر جنب و جوش، بلکه یک اکوسیستم کامل از تجارت، حمل و نقل هوایی، فرآوری و توزیع است.
در نیمه اول سال ۲۰۲۵، واردات ماهی سالمون چین نسبت به سال گذشته ۳۹ درصد افزایش یافت و تا ماه اوت به سومین بازار بزرگ صادرات غذاهای دریایی نروژ تبدیل شد. با توجه به اینکه مصرف سرانه هنوز تنها ۰.۹ کیلوگرم است، بازار چین هنوز اشباع نشده و پر از پتانسیل است.
واردات ماهی سالمون همچنین باعث ایجاد خلاقیت در آشپزی محلی شده است. در یک تبلیغ غذایی اخیر، سرآشپزهای سیچوان نوآوری‌هایی مانند «رول ماهی سالمون چیلی» و «ژله ماهی سالمون توت‌فرنگی» ارائه کردند که به آینده‌ای اشاره دارد که در آن «ماهی سالمون به سبک سیچوان» به ژانری مستقل تبدیل می‌شود.
سیچوان در حال گسترش زنجیره صنعت ماهی سالمون خود برای ایجاد یک مرکز توزیع منطقه‌ای است و هشت پایگاه تبلیغ آشپزی و دو مرکز فرآوری در حال فعالیت هستند. اداره بازرگانی استان اعلام کرد که این تأسیسات محصولات با ارزش افزوده‌ای مانند ماهی سالمون دودی و کنسروی تولید می‌کنند که سودآوری را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
نباید از واردات سوم و کم‌اهمیت‌تر – تاپیوکا – غافل شد. این نشاسته که عمدتاً از لائوس تهیه می‌شود، توپ‌های جویدنی چای حبابی بسیار محبوب چین را تشکیل می‌دهد. طبق داده‌ها، بازار نوشیدنی چای به سبک جدید چین در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۳۵۰ میلیارد یوان رسید و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ به نزدیک ۳۷۵ میلیارد یوان برسد.
با تبدیل تاپیوکا به گلوله‌های نشاسته و ارسال آن به فروشگاه‌های چای حبابی، یک چرخه نمادین تکمیل می‌شود: ماده اولیه‌ای از آسیای جنوب شرقی در چین تصفیه شده و از طریق یک زنجیره تأمین بین‌المللی یکپارچه به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد.
در چنگدو، جهانی شدن دیگر یک ایده انتزاعی نیست؛ اکنون بو، طعم و مزه دارد و سریع‌تر، تازه‌تر و نزدیک‌تر از آنچه هر کسی می‌توانست تصور کند، به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
