چین چگونه شهرنشینی را به موتور رشد و رفاه بدل کرد؟

در پس این تحول بزرگ، تنها رشد اقتصادی مطرح نیست، بلکه یک رویکرد عمیق حکمرانی هم وجود دارد: ایده شهر برای مردم، که با رهبری حزب کمونیست چین هدایت می‌شود و بر این اصل تأکید دارد که شهرها برای مردم و با مشارکت مردم ساخته می‌شوند.

طی سال‌های اخیر، رشد شهرنشینی بیشتر در مناطق کمتر توسعه‌یافته داخلی چین رخ داده است. از ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳، منطقه خودمختار شی‌زانگ، استان گویجو و استان هه‌نان، افزایش دو رقمی در نرخ شهرنشینی داشته‌اند. شهرستان های کوچک به‌عنوان مراکز مهم اشتغال محلی و ارائه خدمات پدیدار شده‌اند.

بر خلاف مدل‌های سنتی که رشد را به کلانشهرهای ساحلی محدود می‌کنند، چین در حال گسترش شهرنشینی در مقیاس محلی است و مردم را قادر می‌سازد نزدیک به خانه خود کار کنند، زندگی کنند و پیشرفت کنند. این سیاست به جلوگیری از مشکلات اجتماعی ناشی از مهاجرت گسترده روستایی به شهری کمک می‌کند و به تقویت سیستم‌های شهری مقاوم منجر می‌شود.

آنچه شهرنشینی در چین را از دیگر کشورها متمایز می‌سازد، نگاه مردم‌محور آن است. مفهوم «مردم، شهرها را می‌سازند و برای مردم هستند» که برای نخستین بار توسط آقای شی بیان شد، یک رویکرد حکمرانی را نشان می‌دهد که مردم را در مرکز تحولات شهری قرار می‌دهد، نه سرمایه، زیرساخت یا فناوری. توسعه شهری نه بر پایه شاخص‌های کلی رشد، بلکه بر اساس زندگی واقعی شهروندان هدایت می‌شود.

این دیدگاه در سیاست‌های اجرایی نیز نمایان است. برنامه پنج‌ساله شهرنشینی جدید در سال ۲۰۲۴، بر گسترش خدمات عمومی برای همه ساکنان دائمی، از جمله ۲۵۰ میلیون مهاجر «نیمه‌شهری» که در شهرها زندگی و کار می‌کنند ولی به خدمات کامل دسترسی ندارند، تأکید دارد.

اصلاحات اداری در حال کاهش محدودیت‌های سکونت است. قوانین مربوط به آموزش و مسکن برای خانواده‌های مهاجر گسترش یافته است. در بیشتر شهرهای زیر سه میلیون نفر جمعیت، موانع ثبت‌نام خانوار برداشته شده‌اند.

شهرهای چین همچنین در حال گذار به تحول فناورانه هستند. شهرهایی مانند هانگژو و چونگ‌کینگ از داده‌های کلان و هوش مصنوعی برای کنترل هوشمند ترافیک، مدیریت شرایط اضطراری و ارائه خدمات استفاده می‌کنند. پلتفرم‌های دیجیتال در سطح محلی، این امکان را فراهم کرده‌اند که ساکنان به شکلی مؤثرتر نگرانی‌های خود را مطرح و خدمات دریافت کنند. انعطاف‌پذیری شهری نیز از طریق شبکه‌های هوشمند، آمادگی در برابر بلایا و زیرساخت‌های مدرن در حال افزایش است. این نوآوری‌ها هدف نیستند، بلکه ابزارهایی برای ساختن شهرهایی امن‌تر و مناسب‌تر برای زندگی هستند.

کیفیت محیط زیست که قبلا قربانی رشد سریع اقتصادی بود، اکنون به ستون اصلی سیاست شهری تبدیل شده است. روزهای «رودخانه‌های آلوده و آسمان‌های خاکستری» جای خود را به پروژه‌های شهرهای سبز و اسفنجی داده‌اند. هدف روشن است: ساخت شهرهایی که در آن مردم نه‌فقط زندگی کنند، بلکه از زندگی نیز لذت ببرند.

با رسیدن نرخ شهرنشینی به ۷۰ درصد طی پنج سال آینده، مسیر پیش‌ِ روی چین همچنان ادامه دارد. هر درصد افزایش، نشانگر اصلاحات عمیق‌تر، حکمرانی دقیق‌تر و تمرکز بیشتر بر نیازهای مردم خواهد بود. همچنین این روند بیش از ۲۰۰ میلیارد یوان (۲۷.۹ میلیارد دلار) پتانسیل مصرفی جدید ایجاد می‌کند که نشان می‌دهد شهرنشینی نه‌فقط یک پروژه اجتماعی، بلکه یک موتور اقتصادی است.

در حالی که ناظران جهانی به‌دنبال الگوهای پایدار و فراگیر برای ساخت شهرها هستند، تجربه چین می‌تواند بینش‌های ارزشمندی ارائه دهد؛ یعنی شهرها می‌توانند هم سریع و منطقی، هم بلند و سبز، و هم بزرگ و زیبا رشد کنند. معیار واقعی موفقیت یک شهر نه در خط افق آن، بلکه در شادی مردم آن نهفته است.