“نگاه به شرق”؛ نشست هسته‌ای پکن، پنجره دیپلماسی رو به آفتاب
نشست امروز با ریاست ما جائوشو معاون وزیر امور خارجه چین و با حضور کاظم غریب آبادی معاون وزیر خارجه ایران و سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه برگزار شد و بیانیه مشترکی که سه طرف بعد از پایان نشست منتشر کردند، گویای اهمیت بالا نشست مذکور است و سه طرف توافق کردند که مشورت ها و همکاری های خود را در آینده نیز ادامه دهند.
نشست سه جانبه پکن به چند دلیل از اهمیت فوق العاده برای ایران برخوردار است که در زیر به تفصیل به آن پرداخته می شود:
نخست آنکه، برگزاری این نشست کاملا شرقی و بدون حضور نمایندگان غرب، در راستای یکی از اصولی ترین رویکردهای جمهوری اسلامی ایران مبنی بر “نگاه به شرق” برگزار شد؛ همان رویکردی که آیت‌لله سید علی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی ایران در بیش از یک دهه گذشته، بارها بر ضرورت و اهمیت توجه به آن و استفاده موثرتر از ظرفیت های عظیم هم پیمانان شرقی ایران، تاکید کرده است.
دوم اینکه، در کنار این نشست، پنج پیشنهاد سازنده از سوی وانگ یی وزیر امور خارجه چین برای کمک به حل سیاسی مسئله هسته ای ایران مطرح شده که شاه بیت این پیشنهادهای پنج گانه، تاکید چین بر این بود که “هرگونه توافق جدید در خصوص مسئله هسته ای ایران باید بر اساس توافق برجام شکل بگیرد”.
سوم اینکه، در اولین بند از بیانیه مشترک این نشست، بر “ضرورت لغو تمامی تحریم های غیر قانونی یک جانبه” تاکید شده است؛ موضوعی که اصلی ترین خواسته ایران از مذاکره و نشست هسته ای است به عنوان هدف اصلی توافق برجام محسوب می شود.
چهارم اینکه، نشست پکن می تواند متفاوت از تمام نشست های قبلی ایران با کشورهای مختلف از جمله با سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان باشد زیرا اولا در نشست پکن، کاظم غربیب آبادی معاون وزیر خارجه ایران به احتمال فراوان با اطلاع از محتوای نامه دونالد ترامپ به رهبر ایران حضور یافت که این موضوع می تواند نشست پکن را به لحاظ موضوعی و محتوایی نسبت به سایر نشست های قبلی متفاوت بسازد. ثانیا، نشست سه جانبه پکن در واقع نشستی با حضور مذاکره کنندگان مثلثی از سه کشور دوست، متحد و هم پیمان چین، ایران و روسیه است که به عنوان یک جبهه متحد شرقی، مواضع مشترک فراوانی در برابر مواضع خصمانه جبهه غربی به رهبری آمریکا دارند و برگزاری چنین نشستی می تواند توافق ها و اجماع های به مراتب ملموس تر و بزرگتر از دستاوردهای مذاکرات ایران با طرف های غربی به همراه داشته باشد.
پنجم این که، نشست پکن تنها به فاصله دو روز بعد از یک رزمایش دریایی مشترک میان چین، ایران و روسیه برگزار شد و برگزاری این نشست در سایه حمایت، ثبات، امنیت و اقتدار نظامی و دفاعی ناشی از این رزمایش، پیام های فراوانی برای تمام دنیا به ویژه طرفهای غربی-آمریکایی و حتی بسیاری از کشورهای خاورمیانه و حاشیه خلیج فارس دارد.
ششم اینکه، نشست سه جانبه پکن، اولین نشست مذاکرات هسته ای با حضور ایران بعد از تماس ها و گفت و گوهای اخیر روسیه و آمریکا درباره مسئله هسته ای ایران بود به این معناست که روسیه هم احتمالا با پیشنهادهای جدیدی در این نشست حضور یافته است.
هفتم اینکه، نشست سه جانبه ۱۴ مارس در پکن، تقریبا همزمان با دومین سالگرد یک “توافق بزرگ” به میزبانی پکن برگزار شد؛ دو سال پیش درسال ۲۰۲۳ در روز ۱۰ مارس، مقامات ارشد شورای عالی امنیت ملی ایران و عربستان در پکن و با کمک و میانجی گری سازنده چین، به یک توافق تاریخی برای از سرگیری روابط دوستان بعد از ۷ سال تنش، دست یافتند. حالا نشست سه جانبه با موضوع هسته ای ایران نیز می تواند نوید بخش آینده ای روشن برای دستیابی به توافقی دیگر باشد.
و هشتمین دلیل اهمیت و البته حساسیت نشست سه جانبه پکن را باید در “فرصت اندک” باقی مانده تا پایان اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت جستجو کرد. با توجه به اینکه فقط حدود ۷ ماه دیگر تا زمان پایان اعتبار این قطعنامه زمان باقی است و این روزها فشار اروپایی ها بر ایران و تهدید آنها به فعال کردن “مکانیسم ماشه”(snapback) علیه ایران روز به روز بیشتر می شود، در چنین شرایطی هرگونه نشستی که بتواند راه را برای حل مسئله هسته ای ایران هموار کند، از اهمیتی فوق العاده برخوردار است. البته وانگ یی وزیر امور خارجه چین در پیشنهادهای پنج گانه امروز خود، بر ضرورت پرهیز از استفاده از مکانیسم ماشه تاکید کرد.
محسن بختیار سفیر ایران در چین هم امروز بعد از نشست هسته ای پکن، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: نشست سه جانبه چین “به تفاهمات بسیار مهم و ارزشمندی” در خصوص موضوعات مهم بین المللی از جمله ضرورت همراهی سه کشور برای مقابله با تحریم های یکجانبه و قلدرمابانه آمریکا نایل آمد.
محمدرضا منافی
