دومین سالگرد درگیری روسیه و اوکراین؛ فاجعهای که میشد از آن جلوگیری کرد
۲۴ فوریه مصادف با دومین سالگرد آغاز درگیری روسیه و اوکراین است. ایالات متحده و اروپا هنوز در حال بررسی اعمال تحریمهای بیشتر علیه روسیه هستند و جهان نیز هنوز راه برقراری آتشبس و توقف این جنگ را نیافته است. این درگیری که بزرگترین جنگ منطقهای در دو دهه گذشته است، از نظر مدت زمان، گستردگی کشورهای ذخیل، شدت پیامدها و عمق تأثیرات، بسیار فراتر از انتظارات جامعه جهانی بوده و متأسفانه، علیرغم دو سال خونریزی، طرفهای درگیر هنوز به درون نگری کافی نپرداخته اند.
درگیری روسیه و اوکراین یک تراژدی برای کل جهان است. با یک تحلیل سیاسی منطقی ، به سختی می توان گفت که این تراژدی اجتناب ناپذیر بوده است. بحران اوکراین یک شبه ظاهر نشد بلکه دارای پیشینه پیچیده و روند توسعه طولانی بوده است. در این جریان، فرصت های متعددی برای کاهش یا حتی حل بحران به وجود آمد اما همه آنها نهایتا از دست رفتند و وضعیت تدریجا وخیم تر و بدتر شد و سرانجام درگیری بین روسیه و اوکراین رخ داد. به طور خلاصه، علت اصلی درگیری روسیه و اوکراین، عدم توازن طولانی مدت ساختار امنیتی اروپا پس از جنگ سرد و عدم احترام ایالات متحده و متحدان اروپایی اش به نگرانی های امنیتی مشروع روسیه به عنوان یک قدرت منطقه ای است. چندین متفکر استراتژیک ایالات متحده مانند هنری کیسینجر و جان میرشایمر از مدت ها قبل به تصمیم گیران آمریکایی هشدار داده بودند که به این موضوع توجه کنند. اما ایالات متحده و غرب با غرور ذاتی، خودپسندی و نگرش خودخواهانه خود، بدون در نظر گرفتن حساسیت های منحصر به فرد تاریخی و جغرافیایی روسیه و اوکراین، گسترش ناتو به سمت شرق را ترویج کردند و نهایتا منجر به یک بحران غیرقابل کنترل شدند.
به نوعی میتوان گفت که این درگیری هیچ برنده ای ندارد و همه طرف ها در نهایت بازنده می شوند. حتی در آمریکا و غرب، محافظهکارانهترین نظرها حاکی از آن است که باید پذیرفت تحریمها علیه روسیه نتیجهای نداشته و در واقع شکست خورده است. بر اساس آمارهای موجود، آلمان به دلیل درگیری روسیه و اوکراین به تنهایی متحمل ۲۰۰ میلیارد یورو خسارت شده است. جوامع غربی دچار احساس افزایش«خستگی از بحران اوکراین» شدهاند و همراه با متزلزل شدن موضع افکار عمومی غرب درباره روسیه و اوکراین، چشمانداز حمایت نظامی غرب از اوکراین نامشخص شده است.
جامعه جهانی خواهان آغاز فوری مذاکرات به منظور ارائه یک راه حل سیاسی برای بحران اوکراین است. اما مسئله کنونی این است که آیا آمریکا و غرب حاضر به مواجه شدن با این خواست جامعه جهانی هستند؟ نظرسنجی اخیر موسسه تحقیقاتی گلوبال تایمز که در ۲۰ کشور انجام گرفته نشان می دهد که اکثریت پاسخ دهندگان از حل و فصل مناقشه روسیه و اوکراین از طریق مذاکرات صلح آمیز حمایت می کنند و نرخ حمایت از این دیدگاه در آلمان، فرانسه و ایالات متحده حتی به بیش از ۶۰ درصد رسیده است. نظرسنجی شورای روابط خارجی اروپا نیز نشان میدهد که تقریباً ۳۷ درصد از پاسخدهندگان معتقدند که جنگ باید از طریق مذاکره به پایان برسد و ۴۱ درصد از پاسخدهندگان از اروپا میخواهند که اوکراین را متقاعد به آغاز مذاکرات با روسیه کند.
جهان با یک حس خوش بینی کورکورانه نسبت به صلح بر این باور بود که یک جنگ گسترده رخ نخواهد داد. درگیری کنونی بین روسیه و اوکراین این توهم را در هم شکست، اما متاسفانه این درگیری، آمریکا و غرب را به تأمل و تعدیل اقدامات خود سوق نداد. با نزدیک شدن به دومین سالگرد درگیری روسیه و اوکراین، نیاز به گفتگوها و مذاکرات صلح افزایش یافته و جامعه بین المللی باید تمام تلاش خود را برای پایان دادن هر چه سریعتر به این درگیری خونین به کار گیرد. مخصوصاً آمریکا و غرب که به دلیل مسائل خود این فاجعه را ترویج و تشدید کرده اند، اکنون باید برای پایان دادن به آن تلاش بیشتری انجام دهند.