سفر وزیر بازرگانی آمریکا به چین و راه دشوار پیشِ روی روابط دوجانبه

«جینا ریموندو» وزیر بازرگانی ایالات متحده یکشنبه ۲۷ آگوست (۵ شهریور) سفر خود به چین را آغاز کرد. او چهارمین مقام ارشد آمریکایی است که در کمتر از سه ماه گذشته از چین دیدن می‌کند و همچنین اولین وزیر بازرگانی ایالات متحده است که طی هفت سال اخیر به چین سفر داشته است. رسانه‌ها عموما انتظار دارند که سفر ریموندو به روند تنش‌زدایی روابط چین-ایالات متحده ادامه دهد و حتی بستری برای دیدار احتمالی سران چین-آمریکا در اواخر سال جاری میلادی فراهم سازد. با این وجود، آب شدن یخ روابط چیزی نیست که یک شبه اتفاق بیافتد و تثبیت روابط چین-آمریکا همچنان نیازمند این است که دو کشور کوتاه بیایند و با هم همکاری کنند.

نشان دادن صداقت از سوی هر دو طرف

سفر ریموندو به دعوت طرف چینی صورت گرفته است. این تفاوت فاحشی دارد با سفر «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه، «جنت یلن» وزیر خزانه داری و «جان کری» نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور اقلیمی چرا که همه اینها با توافق دو طرف صورت گرفت و این نشان دهنده صداقت کامل چین است. در واقع، ریموندو در دولت آمریکا همواره حامی ارتباط با چین و افزایش گفتگو بوده است. بنا بر این او از جانب تندروهای ضد چین، مورد هجمه و انتقاد قرار گرفته است.

از ابتدای امسال، ارتباط چین با دولت بایدن موفق شده به شکل روزافزونی «دست برتر» داشته باشد به همین دلیل چهار مقام ارشد آمریکایی یکی پس از دیگری در کمتر از سه ماه به چین سفر کردند. علاوه بر این، دعوت سطح بالای اخیر چین برای غول‌های فناوری آمریکا مانند «بیل گیتس» بنیانگذار شرکت «مایکروسافت» و «ایلان ماسک» بنیانگذار شرکت خودروسازی «تسلا» به منظور سفر به چین نشان دهنده این است که چین به سیاست گشایش در قبال جامعه تجاری آمریکا ادامه خواهد داد.

و ریموندو هم تدارکات کافی برای انجام این سفر انجام داد. او قبل از آمدن به چین به رسانه‌ها گفت با حدود ۱۵۰ تن از سران تجاری صحبت کرده و پیام مشترکی که آنها به او منتقل کردند این است که چین و ایالات متحده به کانال‌های ارتباطی بیشتری نیاز دارند. به معنای دیگر آنها باید به ایجاد کانال‌های ارتباطی برای حفظ روند گفتگو ادامه دهند.

«وانگ ون‌تائو» وزیر بازرگانی چین دوشنبه ۲۸ آگوست (۶ شهریور) با همتای آمریکایی خود دیدار کرد. دو طرف در این دیدار بر اجرای توافقات مهم سران چین و ایالات متحده در جزیره بالی اندونزی تمرکز کرده و گفتگوی منطقی، صمیمانه و سازنده‌ای در خصوص روابط اقتصادی و تجاری دوجانبه و موضوعات تجاری مورد علاقه دو طرف انجام دادند.

وانگ طی این ملاقات، گفت که روابط اقتصادی و تجاری سنگ بنای روابط چین-آمریکاست و تجارت میان دو کشور از اهمیت فراوانی برای اقتصادهای دو طرف و اقتصاد جهان برخوردار است.

در خصوص اهمیت روابط اقتصادی و تجاری چین-آمریکا دو وزیر مسلما یک اجماع مهم دارند. ریموندو همچنین گفت که رابطه اقتصادی بین آمریکا و چین یکی از مهم‌ترین روابط اقتصادی در جهان محسوب می‌شود. حجم تجارت میان ایالات متحده و چین به ۷۰۰ میلیارد دلار رسیده و جهان از ایالات متحده و چین انتظاراتی دارد.

چین و آمریکا به عنوان یکی از نتایج گفتگوهای میان دو طرف، راه اندازی یک کانال ارتباطی جدید میان وزرای بازرگانی دو کشور را اعلام کردند. دو طرف یک کارگروه متشکل از مقامات دولتی چین و آمریکا در سطح معاون وزیر و سطوح دفتری و همچنین نمایندگان تجاری راه اندازی خواهند کرد تا راه‌حل‌هایی را برای موضوعات تجاری خاص بیابند.

این کارگروه قرار است دو بار در سال در سطح معاونان وزرا تشکیل جلسه دهد. دو وزیر همچنین بر انجام ارتباط منظم و دستکم برگزاری یک ملاقات در سال توافق کردند. علاوه بر این دو طرف یک سازوکار تبادل اطلاعات کنترل صادرات به عنوان سازوکاری برای تبیین سیستم‌های کنترل صادرات خود و بهبود ارتباط، راه اندای کردند. این طرف‌ها قرار است اطلاعات کنترل صادرات را طبق قوانین کشور خود رد و بدل کنند.

تغییر راهبرد مهار چینِ آمریکا زمان‌بر و دشوار است

شایان ذکر است که در میانه سردی روابط چین-آمریکا و ارتباط سطح‌بالای ضعیف، دولت بایدن از سیاست سرکوب ضدچینی خود در حوزه‌های فناوری و تجارت کوتاه نیامد. پس از به قدرت رسیدن دولت بایدن، ممنوعیت‌هایی را برای محدودسازی صادرات به چین از جمله ممنوعیت فناوری، تجهیزات و تولید تراشه‌های نیمه رسانای پیشرفته برقرار کرد و بیش از ۲۰۰ شرکت چینی را در فهرست سیاه محدودیت‌های صادراتی قرار داد. همچنین کاخ سفید در نظر دارد محدویت‌های صادراتی گسترده در خصوص نیمه‌‌رسانه‌های پیشرفته را در ماه اکتبر نهایی کند.

به طور خلاصه سفر ریموندو نشان دهنده محاسبه راهبردی اخیر ایالات متحده در قبال چین است: در ظاهر آمریکا امیدوار به تضمین «امنیت ملی» خود است و در عین حال روابط تجاری و بازرگانی نزدیکی را با چین ایجاد می‌کند؛ اما در باطن، ایالات متحده قصد ندارد تدابیر خود برای مهار توسعه چین تحت عنوان «چهاردیواری کوچک و دیوارهای بلند» و «جداشن و زنجیره‌های شکسته» را کنار بگذارد.

همانطور که ریموندو پیش از سفرش گفت، یکی از اهداف این سفر تبیین «راهبرد امنیت ملی» ایالات متحده برای حفاظت از فناوری‌های کلیدی است؛ به زعم او آمریکا «هیچ جایی برای چانه زنی و هیچ فرصتی برای سازش» در اجرای کنترل صادرات و مقررات دیگر مرتبط با آن قائل نیست و حتی قابل بحث نیست.

به عبارت دیگر، سفر ریموندو بیشتر برای ایجاد کانال‌های ارتباطی به منظور اجتناب از سوءتفاهم، قضاوت نادرست و تشدید تنش‌ها صورت گرفت تا سازش و امتیاز دهی به چین.

بنا بر این باید گفت برای کنار گذاشتن تدابیر غیرمنصفانه و نامعقول اقتصادی و تجاری آمریکا مانند تعرفه‌های اعمالی علیه چین و حتی تحقق چرخش کامل روابط چین-ایالات متحده، دو طرف همچنان راه درازی در پیش دارند.