ایران و چین در ۱۴۰۳ خورشید؛ شرکای واقعی، متحدان راهبردی

چین و ایران که دوستی و روابط آنها ریشه در تاریخی هزاران ساله دارد و جاده تاریخی ابریشم گواه روشنی بر این مدعاست، در طول مناسبات دوستانه خود تمام قرون گذشته، هیچ نقطه تاریکی وجود ندارد و دو ملت و دو کشور همواره مناسبات خود را بر اساس احترام متقابل و منافع برد-برد تنظیم کرده اند.

صرف نظر از این که در طول سالیان و قرن های گذشته، چه دولت ها ، احزاب یا حکومت های در ایران و چین در راس قدرت قرار داشته اند، روابط دو کشور همواره بر پایه و اساس احترام و دوستی متقابل استوار بوده است؛ این بدان معناست که روابط دو کشور، چیزی فراتراز صرفا روابط سیاسی یا تجاری و اقتصادی میان دو دولت است و ریشه در دوستی تاریخی دو ملت و دو تمدن بزرگ دارد.

در سالی که تا ساعاتی دیگر جای خود را به ۱۴۰۴ خورشیدی خواهد داد، مناسبات چین و ایران روی ریل دوستی ادامه یافت و رفت و آمدهای فراوان هیات های مختلف تجاری و اقتصادی، سیاسی، ورزشی، فرهنگی، دانشگاهی و دانشجویی ، گردشگری و … یک بار دیگر پویایی این روابط راهبردی را به رخ جهان کشید.

شاید بتوان حسن ختام این روابط راهبردی در سال ۱۴۰۳ را، نشست مشترک سه جانبه پکن با حضور معاونان وزیران خارجه چین، ایران و روسیه با هدف کمک به حل دیپلماتیک و صلح آمیز موضوع هسته ای ایران برگزار شد و به دلیل اهمیت فراوان آن بازتاب بسیار گسترده در محافل رسانه و سیاسی و جهان داشت و توجه جهان را به خود جلب کرد.

** شرکای واقعی، متحدان راهبردی

سند راهبردی همکاری ۲۵ ساله ایران و چین و نیز توافق ها و اجماع های مهمی که در ملاقات شی جین پینگ و مسعود پزشکیان روسای جمهوری دو کشور در حاشیه اجلاس سران گروه بریکس در شهر کازان روسیه که اوایل آبان ماه ۱۴۰۳ برگزار شد، نقشه راه دو کشور برای گسترش بیش از پیش مناسبات در سال های پیش رو را ترسیم کرده است.

حمایت های قاطع ایران و چین از مواضع و سیاست های اصولی یکدیگر در مهم ترین نهادهای منطقه ای و بین المللی از جمله شورای امنیت  و سازمان ملل، از جمله تاکید چین بر ضرورت لغو تحریم های یکجانبه علیه ایران و حق ایران برای استفاده از فناوری صلح آمیز هسته ای و نیز حمایت ایران از اصل چین واحد، و همچنین مواضع و دیدگاه های همسو و مشترک دو کشور در خصوص بسیاری از مسائل منطقه ای و بین المللی، گواهی روشن برای وجود پیوندهای عمیق و ناگسستنی میان ایران و چین است.

** چین، همچنان شرکت تجاری نخست ایران

بر اساس گزارش رسمی “فرود عسگری” معاون وزات امور اقتصادی و دارایی ایران و رئیس کل گمرک ایران در روز ۱۱ اسفند سال ۱۴۰۳ از میزان مبادلات تجاری غیرنفتی ایران در ۱۱ ماه سال ۱۴۰۳ ، مجموع صادرات و واردات ایران در این ۱۱ ماه را ۱۱۷ میلیارد دلار اعلام کرد که حدود ۲۶ درصد از کل این رقم، یعنی ۳۰.۴ میلیارد دلار فقط مربوط به تبادلات تجاری “غیرنفتی” ایران و چین است. این رقم باعث شده تا چین ، حتی بدون در نظر گرفتن صادرات نفتی ایران، جایگاه خود را همچنان به عنوان بزرگترین شرکت تجاری ایران حفظ کند.

به گفته رئیس کل گمرک ایران، در ۱۱ ماه ۱۴۰۳، میزان صادرات غیرنفتی ایران به چین ۱۳.۸ میلیارد دلار و میزان واردات ایران از چین نیز ۱۶.۶ میلیارد دلار بود که مجموع مبادلات تجاری دو کشور در این ۱۱ ماه را به ۳۰.۴ میلیارد دلار رساند.

همچنین، چین مثل سال های گذشته، با فاصله معنا دار از دیگر کشورهای مشتری نفت ایران، عمده ترین وارد کننده نفت از ایران بود که حدود ۹۰ درصد از صادرات نفت ایران در سال ۱۴۰۳، به مقصد چین انجام شد.

گسترش قابل توجه خودروهای باکیفیت چینی و اخیرا نیز ورود خودروهای برقی ساخت چین به ایران، باعث شده تا چین در حوزه خودرو نیز ، برترین صادر کننده به ایران باشد.

** نگاهی به تقویم مهم ترین رویدادها در روابط ایران و چین در سال ۱۴۰۳

فروردین ۱۴۰۳

–یانگ ونمینگ رئیس انجمن دوستی چین با سایر ملل، در پیامی به علاءالدین بروجردی رئیس انجمن دوستی ایران و چین، فرا رسیدن عید نوروز و سال جدید هجری شمسی را به این انجمن و به ملت ایران تبریک گفت.

–چانگ هوآ سفیر سابق چین در ایران بعد از پایان دوره ماموریت خود در تهران، دیدار خداحافظی خود را با علاءالدین بروجردی رئیس انجمن دوستی ایران و چین انجام داد.

–وانگ ونبین سخنگوی وزارت امور خارجه چین ضمن محکوم کردن حمله اسرائیل به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق، تاکید کرد: امنیت اماکن دیپلماتیک نباید نقض شود.

وی گفت : امنیت اماکن دیپلماتیک نباید نقض شود و همچنین حق حاکمیت سوریه ، تمامیت ارضی و استقلال این کشور باید محترم شمرده شود.

–چانگ هوآ سفیر سابق جمهوری خلق چین در تهران در پایان مأموریت دیپلماتیک خود در جمهوری اسلامی ایران، دیدار خداحافظی خود را با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه فقید برگزار کرد.

**اردیبهشت ۱۴۰۳

–آقای زونگ پی وو سفیر جدید جمهوری خلق چین در ایران وارد تهران شد. او سفیر سابق چین در کانادا بوده و سابقه فعالیت در اداره آمریکای شمالی وزارت امور خارجه چین را نیز در کارنامه دارد.

–به دنبال درگذشت سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران در سانحه سقوط بالگرد، “شی جین پنیگ” رئیس جمهوری چین در پیامی خطاب به محمد مخبر معاون اول وقت رئیس جمهوری، این ضایعه را به دولت و ملت ایران تسلیت گفت و نوشت: مردم چین یک دوست خوب را از دست دادند.

–وانگ یی، عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و وزیر امور خارجه چین، در شهر آستانه قزاقستان با مهدی صفری معاون وقت وزارت امور خارجه ایران به عنوان نماینده ایران در نشست وزرای خارجه سازمان همکاری شانگهای دیدار کرد.

** خرداد ۱۴۰۳

–چین بار دیگر بر پایبندی خویش به تمامیت ارضی ایران تاکید کرد. وانگ‌ یی وزیر امور خارجه چین در دیدار علی ‌باقری‌کنی سرپرست وقت وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در حاشیه اجلاس وزیران خارجه بریکس در روسیه، بار دیگر بر موضع پکن مبنی بر پایبندی بر تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد.

** تیر ماه ۱۴۰۳

–شی جین پینگ رئیس جمهوری چین در حاشیه بیست و چهارمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در شهر آستانه پایتخت قزاقستان، با محمد مخبر سرپرست وقت ریاست جمهوری ایران  با بیان اینکه روابط دو کشور راهبردی است، تصریح کرد: سیاست چین برای گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران تحت تاثیر عوامل بیرونی قرار نمی‌گیرد.

–شی جین پینگ رئیس‌جمهوی خلق چین در پیامی خطاب به مسعود پزشکیان رئیس جمهوری منتخب ایران، پیروزی وی را در انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران تبریک گفت.

شی جین پینگ خاطرنشان کرد: کشورش خواستار تداوم توسعه و پیشرفت و ارتقای رفاه ملت ایران است.

–مسعود پزشکیان بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ایران ، دربخشی از یک مقاله خطاب به جهان ، درباره مناسبات ایران و چین نوشت: چین و همواره در روزهای سخت دوست و پشتیبان ما بوده‌ است. ما این دوستی را بسیار ارزشمند می‌دانیم. نقشهٔ ‌راه ۲۵ ساله ایران و چین یک گام مهم در جهت ایجاد یک «شراکت جامع راهبردی» سودمند برای هر دو کشور بود و ما تمایل داریم در آستانه ورود به نظم جدید جهانی، همکاری‌های گسترده‌تری در این مسیر با پکن برقرار سازیم. در سال ۲۰۲۳، دولت چین نقش مهمی در تسهیل عادی‌سازی روابط ما با عربستان سعودی ایفا کرد و از این طریق دیدگاه سازنده و رویکرد آینده‌نگرانه خود را در امور بین‌المللی به نمایش گذاشت.

** مرداد ۱۴۰۳

 –قطار کانتینربر دو سربار ایران- چین و فاز نخست کریدور ریلی چین- ایران- اروپا با حضور جمعی از مقامات ایران، چین و قزاقستان در بندر خشک ریلی آپرین شهرستان اسلامشهر به بهره‌برداری رسید.

** شهریور ۱۴۰۳

–مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران در اولین نشست خبری خود ، در پاسخ به سوال خبرنگار شبکه خبری سی سی تی وی چین درخصوص روابط دوجانبه ایران و چین تاکید کرد: من به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران مصمم هستم که توافق نامه ۲۵ ساله با چین را عملیاتی کنم.

پزشکیان تاکید کرد: با چین همواره روابط خیلی خوبی داشته ایم و اقدام چین برای حل مسائل میان ایران و عربستان هم یک کار بزرگ در منطقه محسوب می شود.

وی تصریح کرد: مطمئنا ما با چین شرکای همراه و استراتژیک خواهیم بود و تلاش خواهیم کرد آنچه که در توافقنامه ۲۵ ساله نوشته شده کاملا عملیاتی شود.

–جشن هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین و همچنین پنجاه و سومین سالگرد روابط دیپلماتیک ایران و چین ، در تهران و با حضور زونگ پی وو سفیر چین و برخی مسئولان و دیپلمات های جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.

** مهر ماه ۱۴۰۳

–مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در پیامی به شی جین پینگ همتای چینی خود، ضمن تبریک فرا رسیدن هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین، تاکید کرد: دوستی سنتی دو ملت به روابط عمیق، پایدار و راهبردی مبدل شده است و اکنون تمایل خود را برای تشریک مساعی با جناب‌عالی برای توسعه روابط همه جانبه ایران و چین اعلام می‌دارم.

در متن پیام رئیس‌جمهور به «شی جین پینگ» آمده است: ملت چین در سایه هدایت شما به پیشرفت‌های شگرفی دست یافته که بسترساز تقویت پل‌های دوستی و رفاه مشترک برای کشورهای جهان شده است.

–همزمان با سفر هیاتی از انجمن دوستی ایران و چین به پکن به ریاست علاءالدین بروجردی رئیس این انجمن، پانزدهمین نشست مشترک سالانه انجمن های دوستی ایران و چین به میزبانی طرف چینی برگزار شد.

چهاردهمین نشست مشترک سالانه دو انجمن  سال ۲۰۲۳ به میزبان طرف ایرانی در تهران برگزار شده بود.

** آبان ۱۴۰۳

 –شی جین پینگ جمهوری چین در حاشیه اجلاس سران بریکس در شهر کازان روسیه، نخستین دیدار خود را با مسعود پزشکیان رئیس جمهوری ایران انجام داد.

شی در این دیدار با اعلام آمادگی برای تعمیق روابط کشورش با جمهوری اسلامی ایران، بر ضرورت تقویت اعتماد متقابل تاکید کرد و گفت: روابط دوستانه با ایران برای ما ارزشمند است و آماده‌ایم با طرف ایرانی از منافع مشترک دو کشور دفاع کنیم. این نخستین ملاقات ماست و معتقدم می‌توانیم همکاری‌ها و روابط فیمابین را گسترش دهیم.

شی جین پینگ با قدردانی از تعاملات سازنده دو کشور در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی افزود: ایران و چین همچنین می‌توانند در حوزه‌های مختلف از جمله شیوه حکمرانی و مسائل اقتصادی، فرهنگی و نظامی همکاری‌های مفیدی داشته باشند و در همین راستا اعلام می‌کنم که تمهیدات آغاز دور جدیدی از همکاری‌ها میان دو کشور فراهم شده است.

–فو تسونگ نماینده دائم چین در شورای امنیت سازمان ملل در نشست این شورا درباره اقدام تجاوزکارانه اسرائیل علیه ایران تاکید کرد: چین هرگونه اقدام نقض کننده حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را محکوم می کند.

مجید تخت روانچی معاون وزیر امور خارجه ایران در سفری به عربستان و دیدار با با «دنگ لی» همتای چینی خود تاکید کرد: تهران و پکن به همکاری برای غلبه بر چالش‌های جهانی ادامه می‌دهند.

–علی اکبر ولایتی مشاور آیت الله سید علی خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی در امور بین الملل در دیدار زونگ پی وو سفیر جمهوری خلق چین در ایران تاکید کرد: روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا تاثیری بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و به ویژه روابط گسترده این کشور با چین نخواهد داشت.

ولایتی گفت: بی تردید توسعه روابط ایران، چین و روسیه در زمینه‌های مختلف و از جمله در قالب سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس نیز اثرات ماندگار و مهمی خواهد داشت.

** آذر ۱۴۰۳

–مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری ایران در دیدار با «ژانگ گوا چینگ» معاون نخست وزیر چین در جریان سفر وی تهران، با اشاره به گفت و گوهای سازنده خود با رئیس‌جمهوری خلق چین در حاشیه اجلاس سران بریکس در شهر کازان روسیه، گفت: از نخستین روزهای آغاز فعالیت خود به عنوان رئیس دولت ایران، به دنبال اجرای توافق جامع با طرف چینی هستم.

پزشکیان گفت: همکاری‌های ایران و چین از گذشته‌های دور همواره دوستانه و صمیمی بوده و امروز نیز روابط دو کشور راهبردی است.

** دی ماه ۱۴۰۳

 –سیدعباس عراقچی در اولین سفر خود به عنوان وزیر امور خارجه دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران به پکن در آخرین روزهای سال ۲۰۲۴، با وانگ یی وزیر امور خارجه چین دیدار و گفت و گو کرد.

عراقچی پیش از انجام این سفر، در مقاله ای در توصیف اهمیت سفرش به پکن نوشت: این سفر، شروع فصل جدیدی از همکاری های راهبردی بین دو کشور است.

** بهمن ۱۴۰۳

–عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در آستانه فرا رسیدن عیدبهار و سال نوچینی ، در پیام تبریک به دولت و مردم چین گفت: جشن بهار از سنت‌های مشترک دو تمدن بزرگ ایران و چین و نماد تکریم همبستگی، پویایی و صلح و دوستی است.

عراقچی گفت: مایلم صمیمانه ترین تبریکات خود را به مناسبت فرارسیدن سال نو و عید بهاره چینی به آقای “شی جین پینگ”، رییس جمهور محترم کشور دوست جمهوری خلق چین و دولت و ملت آن کشور ابراز کنم.

وی افزود: جشن بهار از سنت‌های مشترک دو تمدن بزرگ ایران و چین و نماد تکریم همبستگی، پویایی و صلح و دوستی است. نمایشگاه شکوه ایران باستان که اکنون در ایستگاه سوم خود پس از پکن و شانگهای در شهر تاریخی ارومچی در حال برگزار است و نیز نمایشگاه سرزمین مهر در شهر چانگلیو، به نمادی از مبادلات مردمی بین دو تمدن کهن آسیایی تبدیل شده است.

–حضور کاروان ورزشی ایران در بازهای زمستانی “هاربین” چین

محمود خسروی وفا رئیس کمیته ملی المپیک ایران با حضور در بازی های آسیایی “هاربین” چین در راس یک کاروان ورزشی از ایران، از بازی‌های آسیایی زمستانی به میزبانی چین به عنوان زمانی برای دوستی ملت‌ها یاد کرد.

او با تاکید بر اهمیت جلوه های فرهنگی و اخلاقی این گونه رویدادها، بازی‌های هاربین را فرصتی ارزشمند برای تقویت دوستی میان ملت‌ها و کشورها دانست.

خسروی‌وفا در مصاحبه اختصاصی با بخش فارسی رادیو و تلویزیون مرکزی چین (سی‌ام‌جی) پس از برگزاری مراسم افتتاحیه، در تشریح دیدگاه خود درباره این دوره از بازی‌های زمستانی آسیایی گفت: به‌طور طبیعی و جدا از رویدادهای ورزشی، شهر هاربین به لحاظ جغرافیای طبیعی و به دلیل جشنواره های زیبای یخ و برف که در این شهر برگزار می‌شود و پارک‌ها و مجسمه‌های یخی زیبای آن، جاذبه‌ها و دیدنی‌های فراوانی برای تمام مردم جهان دارد.

–محسن بختیار سفیر جمهوری اسلامی در چین در مراسم گرامیداشت چهل و ششمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در محل سفارتخانه ایران در پکن، ضمن اشاره به دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در حوزه های مختلف، بر تقویت و گسترش روابط تهران و پکن تاکید کرد.

** اسفند ۱۴۰۳

اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز اول اسفند ۱۴۰۳ با حضور در یک برنامه فرهنگی که به مناسبت سال نو چینی در سفارت چین در تهران برگزار شد، مشترکات فرهنگی ایران و چین را بستری بسیار ارزشمند برای حفظ و توسعه مناسبات و تعاملات دو کشور دانست و گفت: وزارت امور خارجه آماده همکاری و همفکری برای ارتقای هرچه بیشتر مراودات دوجانبه در حوزه دیپلماسی فرهنگی است.

در این برنامه که در راستای تکریم و ترویج اشتراکات فرهنگی و تمدنی ایران و چین طراحی شده بود، قطعه‌هایی از موسیقی سنتی چینی و نیز قطعه‌هایی از موسیقی سنتی ایرانی، از ساخته‌های اساتید نامدار موسیقی ایرانی، ابوالحسن صبا، حسین علیزاده و علی اکبر شهنازی، توسط هنرمندان کشورمان اجرا شد.

–شاید بتوان پیام تبریک نوروزی بخش فارسی گروه بزرگ رسانه ای دولتی چین “سی جی تی ان” به مردم ایران را ، حسن ختامی زیبا بر کتاب پربار دوستی های دو ملت ایران در سال ۱۴۰۳، و سرآغازی زیباتر برای استقبال از سالی نو در تاریخ مناسبات دو تمدن بزرگ نامید. کارمندان بخش فارسی رسانه دولتی سی جی تی ان چین در یکی دو پیام ویویویی بسیار جذاب و دیدنی به زبان فارسی، ضمن خواندن ابیاتی چند از شاعران پارسی گوی در ستایش نوروز و بهار، فرا رسیدن نوروز ۱۴۰۴ و سال نو شمسی را مردم ایران تبریک گفتند.