اجلاس سازمان همکاری شانگهای در تیان‌جین؛ جلوه‌ای از چندجانبه‌گرایی واقعی
اجلاس سازمان همکاری شانگهای (SCO) 2025 از ۳۱ آگوست تا ۱ سپتامبر (۹ تا ۱۰ شهریور) در کلانشهر تیان‌جین (شمال چین) برگزار می‌شود.
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، به همراه بیش از ۲۰ رهبر خارجی و روسای ۱۰ سازمان بین‌المللی در کنار رودخانه هایهه گرد هم آمده‌اند. مهمانان این اجلاس شامل رؤسای کشورها، رهبران دولت‌ها و همسرانشان از کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، کشورهای ناظر و شرکای گفت‌وگو، همچنین مهمانانی هستند که از سوی کشور میزبان دعوت شده‌اند، از جمله آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد و رهبران دیگر سازمان‌های بین‌المللی.
آقای شی در ضیافت شام ۳۱ آگوست که به استقبال مهمانان بین‌المللی اختصاص داشت، تأکید کرد که این اجلاس مأموریتی مهم در ایجاد اجماع، شتاب‌بخشی به همکاری‌ها و ترسیم نقشه راه توسعه بر عهده دارد. از «SCO» تا «SCO Plus»، این سازمان اکنون بزرگ‌ترین گردهمایی خود را از زمان تأسیس تجربه می‌کند که بیانگر انسجام داخلی قوی و نفوذ بین‌المللی رو به گسترش آن است.
نگاهی به روند رشد سازمان همکاری شانگهای نشان می‌دهد که «چندجانبه‌گرایی واقعی» کلیدواژه اصلی آن بوده است. این سازمان در ژوئن ۲۰۰۱ در سواحل رودخانه هوانگ‌پو در کلانشهر شانگهای بنیان گذاشته شد و انتخابی راهبردی از سوی کشورهای منطقه برای حل چالش‌های امنیت مرزی و ارتقای توسعه مشترک بود. اکنون پس از ۲۴ سال، «روح شانگهای» – شامل اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابری، مشورت، احترام به تنوع تمدنی و پیگیری توسعه مشترک – پژواکی گسترده در سراسر جهان یافته و پویایی خود را آشکار کرده است.
سازمان همکاری شانگهای از ۶ عضو اولیه به خانواده‌ای با ۱۰ عضو، دو کشور ناظر و ۱۴ شریک گفت‌وگو گسترش یافته و امروز به سازمانی منطقه‌ای با بیشترین گستره جغرافیایی و بزرگ‌ترین جمعیت در جهان بدل شده است.
در شرایطی که برخی قدرت‌های غربی آگاهانه سازوکارهای چندجانبه را تضعیف می‌کنند، بخش همکاری بین‌المللی سازمان همکاری شانگهای مسئول گسترش ارتباطات بوده و اکنون یکی از فعال‌ترین نهادهای سازمان است. این موضوع نشان می‌دهد که چندجانبه‌گرایی نه فقط از میان نرفته، بلکه به «مزیت نهادی» این سازمان تبدیل شده است.
سازمان همکاری شانگهای فقط به ارث‌برنده چارچوب چندجانبه‌گرایی سازمان ملل بسنده نکرده، بلکه آن را توسعه داده و در شرایط نوین مسیرهای تازه‌ای برای آن گشوده است. این سازمان در زمانی که اصل تعامل چندجانبه در بسیاری از نقاط جهان دچار فرسایش است، هم مدافع سرسخت و هم مجری عملی معیار چندجانبه‌گرایی به شمار می‌رود.
از همکاری اولیه در مقابله با «سه نیروی» تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی، تا پیگیری همزمان همکاری امنیتی و اقتصادی و امروز تا گسترش همکاری در حوزه‌هایی چون تجارت و سرمایه‌گذاری، انرژی، اقتصاد دیجیتال، کشاورزی مدرن و توسعه سبز، سازمان همکاری شانگهای نشان داده که چندجانبه‌گرایی واقعی نه تنها موجب همبستگی منطقه‌ای در برابر چالش‌های امنیتی می‌شود، بلکه ارتباط میان ملت‌ها و رفاه مشترک را نیز ارتقا می‌دهد.
تجربه تاریخ ثابت کرده است که چندجانبه‌گرایی، همبستگی و همکاری، پاسخ درست به چالش‌های جهانی هستند. این همان نکته‌ای است که رئیس جمهور شی جین‌پینگ در دیدار ۳۰ آگوست خود با آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، بر آن تأکید کرد؛ سخنی که به روشنی با اهداف و فلسفه تأسیس سازمان همکاری شانگهای همسو است.
امروز تهدیدهای ناشی از یکجانبه‌گرایی، حمایت‌گرایی و سلطه‌طلبی افزایش یافته و کمبودها در زمینه‌های صلح، توسعه و حکمرانی بیشتر شده است.
کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای که نزدیک به نیمی از جمعیت جهان و حدود یک‌چهارم اقتصاد جهانی را در بر می‌گیرند، باید بیش از پیش وحدت و همکاری را تقویت کنند و برای ساختن جامعه‌ای منسجم‌تر با آینده‌ای مشترک گام بردارند.
این رویکرد نه تنها به توسعه و امنیت منطقه‌ای کمک خواهد کرد، بلکه به‌طور قطع ثبات و انرژی مثبت بیشتری به جهان تزریق می‌کند