بی‌خانمانی و نابرابری؛ بازتابی روشن از شکاف عمیق در جامعه آمریکا

ایالات متحده این روزها درگیر «طوفان نظم و قانون» است؛ بحرانی که بخشی از آن ریشه در معضل بی‌خانمانی دارد.

خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد که در تازه‌ترین تحولات، دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهور ایالات متحده، روز یکشنبه ۲۴ آگوست (۲ شهریور) تهدید کرده است که استقرار نظامی خود را به شهرهای تحت مدیریت دموکرات‌ها گسترش دهد. بر اساس این گزارش، او این تهدید را در واکنش به انتقاد وس مور، فرماندار دموکرات مریلند، مطرح کرد؛ فردی که از اقدام بی‌سابقه ترامپ در به‌کارگیری قدرت فدرال برای مقابله با جرم و بی‌خانمانی در واشنگتن انتقاد کرده بود.

این موضوع نه تنها گویای تشدید شکاف سیاسی در داخل ایالات متحده است، بلکه عمق نابرابری ثروت در جامعه آمریکا را آشکار کرده و نشان‌دهنده شکست ساختاری مدل آمریکایی در مدیریت مشکلات اجتماعی، از جمله بحران بی‌خانمانی، محسوب می‌شود.

بنی جانسون، مفسر سیاسی آمریکایی، در ماه مه در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) مرکز شهر لس‌آنجلس را این چنین توصیف کرد: «شهرهای چادری. آلودگی. مواد مخدر. افرادی که زمین را می‌کنند، در زباله‌ها زندگی می‌کنند و غذا می‌خورند. زندگی‌های فروپاشیده در همه جا. این آمریکا نیست.»

اگرچه بحث‌های عمومی در ایالات متحده درباره بحران بی‌خانمانی اغلب رنگ و بوی سیاسی دارد، اما این واقعیت را آشکار کرده که بی‌خانمانی گسترده به معضلی حل‌ناشدنی برای این کشور تبدیل شده است.

طبق آخرین گزارش سالانه بی‌خانمانی که وزارت مسکن و توسعه شهری ایالات متحده منتشر کرده است، طی سال ۲۰۲۴ شمار افرادی که تنها در یک شب در این کشور بی‌خانمان بوده‌اند به بالاترین سطح از زمان آغاز ثبت آمار رسیده است.

رسانه‌ها گزارش می‌دهند که طی یک دهه گذشته، تعداد بی‌خانمان‌ها در ایالات متحده هر سال رو به افزایش بوده است.

اگرچه عوامل گوناگونی مانند بیکاری، مشکلات مسکن و مسائل بهداشتی در گسترش بی‌خانمانی نقش دارند، اما ریشه اصلی آن سیاست‌های ناکام ایالات متحده است. این کشور، به‌عنوان پیشتاز سرمایه‌داری، یکی از شدیدترین نابرابری‌های ثروت در میان کشورهای غربی را تجربه می‌کند و گرفتار چرخه‌ای معیوب شده است که در آن ثروتمندان ثروتمندتر و فقرا فقیرتر می‌شوند.

دفتر مطبوعاتی شورای دولتی چین ۱۷ آگوست (۲۶ مرداد) گزارشی درباره نقض حقوق بشر در ایالات متحده در سال ۲۰۲۴ منتشر کرد. در این گزارش تأکید شده که تورم سرسام‌آور شکاف ثروت را عمیق‌تر کرده و خسارت‌های سنگینی بر خانواده‌های کم‌درآمد و طبقه متوسط وارد آورده است. نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی در این کشور تشدید شده، ثروتمندان ثروتمندتر و فقرا فقیرتر شده‌اند.

ایالات متحده همواره خود را به عنوان «نماد دموکراسی» جار می‌زند. با این حال، در برابر افزایش نابرابری ثروت و شکاف اجتماعی، دولت آن به ندرت اقدامی مؤثر انجام داده است. لو شیانگ، پژوهشگر آکادمی علوم اجتماعی چین در مصاحبه با روزنامه گلوبال تایمز گفت: اقدامات دولت ایالات متحده بیشتر شبیه مسکن است و به ریشه‌های اصلی مشکل نمی‌پردازد.

وی افزود که آمریکا فاقد ابزارهای کارآمد برای مقابله با فقر است و ساختار و عملکرد کلی نظام آن با هدف تحقق عدالت اجتماعی طراحی نشده است. افزون بر این، فقر زمینه‌ساز مشکلات اجتماعی بیشتری از جمله خشونت خیابانی، سوءمصرف مواد مخدر و بی‌نظمی اجتماعی می‌شود. به گفته این کارشناس، تداوم نابرابری و فقر در ایالات متحده سرانجام به معضلی کنترل‌ناپذیر بدل خواهد شد.

شکاف عظیم ثروت محصول مدل توسعه سیاسی و اقتصادی ایالات متحده است که خود بر تحول این نظام‌ها تأثیر می‌گذارد و قدرت نرم و نفوذ واشنگتن را در عرصه بین‌المللی محدود می‌کند. کشوری که قادر به حل معضل بی‌خانمانی در خیابان‌های خود نیست، به سختی می‌تواند برای دیگران نسخه مدیریت کشورشان را تجویز کند؛ همان‌گونه که برخی سیاستمداران آمریکایی اغلب در پی آن هستند.

امروز نزدیک به نیمی از جمعیت جهان همچنان در فقر زندگی می‌کنند و مبارزه با فقر به یک چالش بزرگ جهانی بدل شده است. بسیاری از نخبگان آمریکایی یا در تلاش‌اند تا چگونگی همکاری گسترده چین با کشورهای در حال توسعه برای کاهش فقر را درک کنند، یا عمداً آن را نادیده می‌گیرند.

در واقع، تجربه ارزشمند چین در زمینه کاهش فقر پاسخی به نیازهای فوری جهان است. در ۲۵ فوریه ۲۰۲۱، چین اعلام کرد که در مبارزه با فقر به «پیروزی کامل» دست یافته است. این کشور ۱.۴ میلیارد نفری طی سال‌ها، با رویکردی صریح و فراگیر به همکاری‌های بین‌المللی در حوزه فقرزدایی پرداخته، راه‌حل‌های عملی برای بسیاری از کشورها و مناطق ارائه کرده و تلاش‌های جهانی در این مسیر را تقویت نموده است.