چرا محدودیت‌های صادراتی به جای تقویت، رقابت‌پذیری آمریکا را تضعیف می‌کنند؟
به گزارش خبرگزاری «رویترز»، «هوارد لوتنیک» وزیر بازرگانی ایالات متحده سه شنبه ۱۸ مارس (۲۸ اسفند) گفت که دولت ترامپ به دنبال کمک گرفتن از شرکت‌ها و دولت‌های خارجی برای جلوگیری از دسترسی چین به تراشه‌های آمریکاست و در نظر دارد کنترل‌های صادراتی را در توافقات تجاری بگنجاند.
با این وجود، این راهبرد ممکن است هیچ سودی برای شرکت‌های آمریکایی نداشته باشد. تلاش‌ها برای گرده زدن کنترل‌های صادراتی به توافقات تجاری ممکن است به طور بالقوه رقابت پذیری کلی صادرات آمریکا را تضعیف کند.
ایالات متحده طی سال‌های اخیر از تدابیر کنترل صادرات به شکلی روزافزون سوءاستفاده کرده است. آن طور که رویترز ۱۳ ژانویه (۲۴ دی) گزارش داد، یک مثال قابل توجه در این خصوص، تصمیم دولت آمریکا برای محدودسازی هر چه بیشتر تراشه هوش مصنوعی (AI) و صادرات فناوری است.
سخنگوی وزارت بازرگانی چین گفت که سوءاستفاده دولت ایالات متحده از تدابیر کنترل صادرات شدیدا به تبادلات اقتصادی و تجاری عادی میان کشورها آسیب می‌زند و به منافع شرکت‌های جهان از جمله آمریکا را لطمه جدی وارد می‌کند.
کشورهای در حال توسعه مثل چین در حال برداشتن گام‌‌های سریع در این حوزه‌های تولیدی به ویژه در بخش قطعات خودروهای برقی و باتری‌های این وسایل نقلیه هستند و همین باعث رقابت جهانی شدید شده است.
ایالات متحده برای حفظ و تقویت مزیت رقابتی خود در صادرات تولیدی، باید سطح تولیدات خود را ارتقا داده و صادرات در بخش‌های پیشرفته‌ای مانند محصولات فناوری پیشرفته و تراشه‌های پیشرفته را افزایش دهد. این رویکرد نه فقط بر روی نقاط قوت صنعت تولید آمریکا سرمایه گذاری می‌کند، بلکه تقاضای قابل توجهی را در بازار بین‌المللی برآورده می‌کند و فرصت‌های فراوانی را برای گسترش صادرات به ارمغان می‌آورد.
متاسفانه واشنگتن طی سال‌های اخیر مفهوم امنیت ملی را بیش از حد گسترش داده، موضوعات تجاری و فناوری را سیاسی کرده و از کنترل‌های صادراتی سوءاسفتاده نموده است. این رویکرد باعث محدودسازی صادرات خودِ آمریکا شده به ویژه در بخش‌هایی که این کشور در عرصه جهانی دارای یک مزیت رقابتی است.
چنین سیاست‌هایی ممکن است روند حرکت ساختار صادرات تولیدی ایالات متحده به سمت بازارهای پیچیده‌تر و پیشرفته‌تر را مختل کنند؛ راهبردی که می‌توانست در مواجهه با رقابت شدید جهانی، صادرات آمریکا را تقویت کرده و در نهایت بر رقابت‌پذیری کلی آن تاثیر بگذارد.
روزنامه «نیویورک تایمز» گزارش داد که کسری تجاری آمریکا در بخش کالاها طی سال ۲۰۲۴ به رکورد ۱.۲ تریلیون دلار رسید، چرا که مصرف کنندگان آمریکایی به خرید محصولات وارداتی روی آوردند و دلار قوی هم رشد صادرات را تحت تاثیر قرار داد.
بر اساس برخی مطالعات، در مواجهه با این کسری تجاری رو به گسترش، استفاده از تعرفه‌ها برای محدود کردن واردات می‌تواند تاثیرات منفی متعددی بر اقتصاد ایالات متحده داشته باشد. یک راهبرد مناسب‌تر از لحاظ اقتصادی این است که آمریکا به شکلی واقعی از مزیت‌های رقابتی صادرات خود بهره ببرد و برای گسترش بیشتر آنها تلاش کند. این رویکرد نه فقط مطابق با منطق اقتصادی است بلکه مسیری پایدار برای کاهش ناترازی تجاری ارائه می‌کند.
متاسفانه، اظهارات وزیر بازرگانی ترامپ نشان می‌دهد که ایالات متحده ممکن است به سوءاستفاده از کنترل‌های صادراتی ادامه دهد و حتی این اقدامات را با گنجاندن آنها در توافقنامه‌های تجاری، تثبیت و نهادینه کند.
این رویکرد احتمالا به یک وضعیت باخت-باخت منجر شود؛ محدودتر شدن صادرات تراشه‌های پیشرفته آمریکا و در عین حال کاهش عرضه جهانی این تراشه‌ها اتفاقی که خلاهایی در بازار جهانی ایجاد کرده و زنجیره‌های تامین جهانی را بیش از پیش مختل می‌کند.
این سناریو ممکن است چالش‌هایی برای زنجیره تامین نیمه رسانای جهانی ایجاد کند اما درون این چالش‌ها، فرصت‌هایی نهفته است. بسیاری از کشورها از جمله چین در حال سرعت بخشیدن به توسه صنایع نیمه رسانای خود و پیشرفت به سوی تولید تراشه‌های پیشرفته هستند.
فضای بازار از دست رفته توسط تراشه‌های آمریکایی به دلیل سوءاستفاده ایالات متحده از کنترل‌های صادراتی، تراشه‌سازان جهانی را تشویق می‌کند تا مستمرا به سوی فناوری‌های پیشرفته‌تر حرکت کنند.
